Mae galaru yn bwysig. Mae coffáu’r rhai rydyn ni wedi’u colli yn rhan o’r broses o wella ac mae cofebion yn cyfrannu at y siwrnai honno. Maent yn caniatáu i atgofion gwerthfawr fod yn fyw o hyd drwy wrthrych neu le arbennig sy’n bwysig iawn i ni. 

O lecynnau prydferth i balmentydd, mae cofebion, teyrngedau a chysegrfeydd yn dod yn gyffredin. Ond efallai y dylen ni oedi, dim ond am eiliad, ac ystyried pa mor briodol ydyn nhw? Nid yw llawer o gofebion o'r fath yn gyfeillgar i'r amgylchedd, gallant fod yn beryglus i fyd natur a gallant - gan rai - gael eu hystyried yn sbwriel hyd yn oed. Dydw i ddim eisiau amharu ar broses alaru unrhyw un, ac rydw i’n deall yn iawn bod colli rhywun annwyl, wrth gwrs, yn gyfnod anodd iawn. Ond, cyn i ni nodi marwolaeth unrhyw un yn y ffordd yma, efallai y dylen ni ystyried yr effaith anfwriadol y gallai ein dewisiadau ei chael?

Pam na ddylen ni adael tuswau o flodau?
Mae'r rhan fwyaf o duswau wedi'u lapio mewn rhywbeth. Mae hyn yn newyddion drwg i fywyd gwyllt a all geisio bwyta'r pecyn yma neu gael ei ddal a'i anafu ynddo - gall adar leinio eu nythod ag ef hyd yn oed. Gall plastig gymryd cannoedd o flynyddoedd i bydru ac er bod blodau weithiau'n dod mewn seloffen biobydradwy, mae'n parhau i fod yn berygl corfforol i fywyd gwyllt am beth amser.

A ddylen ni ddefnyddio balŵns?
Mewn ffordd amlycach efallai na thuswau, mae balŵns yn gadael llanast amgylcheddol. Os byddwn yn rhyddhau balŵn, mae’n mynd i ddod i lawr yn rhywle – sy’n gadael rhywfaint o rwber, plastig neu ffoil yn yr ecosystem a fydd yn para am ganrifoedd ac o bosibl yn achosi niwed difrifol i fywyd gwyllt.

Beth am deganau meddal?
Yn yr un modd, gall y deunyddiau synthetig sy'n cael eu defnyddio i greu tedis gymryd cannoedd o flynyddoedd i ddadelfennu ac mae'r holl fflwff yn berygl tagu i anifeiliaid.

Efallai y dylen ni ryddhau llusernau awyr?
Fel balŵn, mae llusern bapur yn mynd i ddod i lawr a chreu sbwriel yn rhywle. Yn fwy brawychus, mae llusernau awyr, wrth gwrs, yn golygu tân hefyd - tân heb ei reoli - ac rydyn ni i gyd yn gwybod am beryglon tanau gwyllt. Oeddech chi'n gwybod, yn 2020, bod deg ar hugain o anifeiliaid wedi'u lladd mewn tân yr honnir iddo gael ei achosi gan lusernau awyr yn disgyn yn ddamweiniol i sŵ yn yr Almaen?

Ond fe allwn ni blannu rhywbeth – does bosib bod hwnnw’r peth iawn i’w wneud?
Wel, o bosib – ond efallai ddim. Byddai angen caniatâd perchennog y tir i wneud hynny; a hyd yn oed wedyn, fe ddylen ni ystyried effeithiau amgylcheddol plannu rhywogaeth estron. Mae angen i ni ddewis yn ddoeth, gofyn am gyngor proffesiynol, a chadw at rywogaeth frodorol sy'n helpu byd natur i adfer.

Waw – wel beth ddylen ni ei wneud?

• Blodyn chwaethus - Efallai y dylen ni dorri un blodyn o'n gardd a'i osod i lawr neu adael iddo arnofio i ffwrdd ar y dŵr fel arwydd urddasol o barch?
• Chwythu swigod – Yn lle balŵns, gallem ryddhau swigod, yn ddelfrydol gyda chymysgedd swigod sy'n sensitif i'r amgylchedd. Wrth gwrs, dylai pob plastig gael ei ailgylchu ar ôl i ni gyrraedd adref.
• Gwylnosau yng ngolau cannwyll – Mae cynnal gwylnos gyda chanhwyllau yn ffordd hyfryd o goffáu rhywun ond fe ddylen ni bob amser fod yn hynod ystyriol o ddiogelwch tân. Mae jariau jam yn ddalwyr cannwyll ardderchog y gallwn eu personoli a'u cadw wedyn (neu eu hailgylchu'n hawdd).
• Ysgrifennu mewn tywod – Gallwn ysgrifennu negeseuon at anwyliaid ar y traeth. Mae'n gwbl garbon niwtral, yn hynod bersonol, ac nid yw'n gwneud unrhyw ddifrod. Gallwn ddychwelyd i'r llecyn dro ar ôl tro hyd yn oed ac ysgrifennu neges wahanol bob tro.
• Trefnu taith gerdded goffa – Os oedd gwarchodfa natur benodol yn arbennig i’r person rydyn ni wedi’i golli, gallem drefnu taith gerdded gyda’n ffrindiau a’n teulu a rhannu’r llecyn arbennig hwnnw gyda’n gilydd.
• Gwneud dim byd – Dyma fy newis personol i. Gall sefyll ar lecyn gwerthfawr i gofleidio ein hamgylchedd a chofio ein hanwyliaid yn ein calonnau fod yn ostyngedig ac yn bwerus. Rydw i'n dewis gadael dim byd ond olion traed ac atgofion.

Beth all YNGC ei wneud?

• Cofebion cymeradwy – Mae YNGC wedi cael y pleser o drefnu llawer o deyrngedau arbennig er cof yn ein gwarchodfeydd ni dros y blynyddoedd ac rydyn ni’n parhau i dderbyn llawer o geisiadau am gofebion newydd. Pan ddaw ceisiadau i law, mae ein tîm gwaddol yn ymchwilio i'r holl opsiynau sydd ar gael, ond cofiwch nad ydym yn gallu darparu ar gyfer y cais bob amser.
• Cyfrannu– Beth am gofio rhywun drwy gyfrannu rhodd i elusen oedd yn agos at ei galon? Gall hyn fod yn deyrnged addas iawn er cof ac mae YNGC yn hapus i greu tudalen gyfrannu ‘er cof’ bwrpasol i chi.

Os hoffech chi drafod sut gallwch chi nodi marwolaeth ffrind neu aelod o’r teulu yn gynaliadwy gydag YNGC, gallwch ddod o hyd i ragor o wybodaeth ar ein tudalen rhoddion er cof.

Ewch i'n tudalen ni ar gyfer rhoddion er cof

Nid pregethu yw bwriad yr erthygl hon. Mae galaru yn anodd, ac rydyn ni i gyd yn prosesu colled mewn ffyrdd gwahanol. Y cyfan rydw i’n ei ofyn ydi ein bod ni bob amser yn ystyried effaith anfwriadol ein gweithredoedd o safbwynt amgylcheddol.