Mae'r ymgyrch i osod brics gwenoliaid duon ym mhob adeilad newydd yng Nghymru yn parhau

Mae'r ymgyrch i osod brics gwenoliaid duon ym mhob adeilad newydd yng Nghymru yn parhau

Yr hydref diwethaf, llofnododd bron i 11,000 o bobl ddeiseb yn galw am ddeddfwriaeth i sicrhau bod brics gwenoliaid duon yn cael eu gosod ym mhob adeilad newydd yng Nghymru.

O ganlyniad i'r ymateb hwn, cafodd y cynnig ei drafod gan y Senedd (Senedd Cymru) ar 1 Hydref 2025 (gwyliwch y drafodaeth yma). Er gwaethaf y gefnogaeth i wenoliaid duon gan nifer o Aelodau'r Senedd, gwrthododd y Llywodraeth y cynnig ar y sail y byddai gorfodi brics gwenoliaid duon yn cymhlethu’r cyfrifiadau o ran ‘budd net i fioamrywiaeth' (NBB), a gallai olygu y byddai datblygwyr yn gweld gosod brics gwenoliaid duon yn eu lle fel cam digonol ar ei ben ei hun i fodloni'r gofyniad hwn yn y Polisi Cynllunio Cenedlaethol.

Rydym ni, a'n partneriaid ymgyrchu yn RSPB Cymru, yn credu nad yw'r ddadl y byddai gorfodi gosod brics gwenoliaid duon ym mhob adeilad newydd yn tanseilio cyflawni budd net i fioamrywiaeth (NBB) yn dal dŵr.

Os yw llunwyr deddfau’n cytuno bod angen help brys ar wenoliaid duon, dylai fod yn gwbl bosibl integreiddio brics gwenoliaid duon gorfodol yn y fframweithiau presennol. Yn yr un modd, nid yw'r awgrym y gallai datblygwyr geisio hawlio gosod brics gwenoliaid duon yn eu lle fel eu hunig gyfrifoldeb o dan NBB, ar draul mesurau bioamrywiaeth eraill, yn rheswm dilys dros beidio â deddfu. O ystyried eu hunffurfiaeth, eu cost-effeithiolrwydd, pa mor hawdd yw eu gosod yn eu lle a'u manteision aml-rywogaeth, does dim byd i atal ei gwneud yn orfodol eu gosod yn eu lle, yn ychwanegol at ofynion NBB. Ac mae'r syniad y byddai datblygwyr yn gweld y posibilrwydd o fricsen gwenoliaid duon gwerth £35 fesul annedd, sy'n cymryd 20 munud i'w gosod, fel maen tramgwydd yn ymddangos yn annhebygol yng nghyd-destun cynigion datblygu ar gyfer adeiladau newydd.

Yn anffodus, roedd ymateb siomedig Llywodraeth Cymru i'r cynnig yn golygu bod rhaid i'r Pwyllgor Deisebau, er gwaethaf yr ymdeimlad cryf bod ASau eisiau cefnogi gwenoliaid duon, gau'r ddeiseb mewn cyfarfod ym mis Tachwedd, gan nodi y gallai'r Pleidiau unigol godi'r mater yn eu maniffestos cyn etholiad y Senedd ym mis Mai 2026.

Beth nesaf?
Yn ystod y misoedd nesaf, byddwn yn cyfleu'r neges i'r Pleidiau bod angen help brys ar wenoliaid duon nawr, a bod gorfodi brics gwenoliaid duon yn fesur y gellir ei gyflawni a fydd yn helpu i fynd i'r afael â'u dirywiad, gan ganiatáu i genedlaethau'r dyfodol fwynhau presenoldeb gwenoliaid duon o amgylch eu cartrefi a'u cymunedau.

Rydym yn annog aelodau'r cyhoedd hefyd i gyfleu'r neges hon i wleidyddion, neu'r rhai sy'n canfasio ar eu rhan yn ystod y cyfnod cyn yr etholiad. Rydym yn credu y bydd dangos cefnogaeth boblogaidd i'r cynnig hwn yn sicrhau ei fod ar agenda Llywodraeth nesaf Cymru.

Darllen mwy am yr ymgyrch i Gefnogi Brics Gwenoliaid Duon yng Nghymru yma

#nbb

Beth yw budd net i fioamrywiaeth (NBB)?

Fel rhan o’r Polisi Cynllunio Cenedlaethol, mae Llywodraeth Cymru yn defnyddio dull budd net i fioamrywiaeth (NBB) i sicrhau gwelliant cyffredinol mewn bioamrywiaeth o ddatblygiadau adeiladu. Mae hyn yn rhoi pwyslais ar ystyried effeithiau a manteision bioamrywiaeth yn gynnar yn y cyfnod dylunio mewn datblygiadau, er budd gwydnwch ecosystemau ehangach.