Darganfyddwch fywyd gwyllt unigryw, tirweddau syfrdanol a threftadaeth ddiwylliannol gyfoethog Y Bala ar y daith sain hon. Mae cyfle i archwilio glannau tawel Llyn Tegid, dilyn afonydd Dyfrdwy a Thryweryn, ac ymgolli yn straeon rhywogaethau prin, ffigurau hanesyddol rhyfeddol a llên gwerin. Dewiswch o dri llwybr sydd wedi’u creu ar gyfer gwahanol alluoedd a gadael i’r naratif eich arwain chi drwy galon harddwch naturiol y Bala – ar hyd glannau afonydd, drwy goetiroedd, dros rostir ac ar hyd porfeydd gwyrdd.
I ddechrau eich siwrnai, lawrlwythwch y map gan ddefnyddio'r ddolen isod. Dilynwch y llwybrau a gwrandewch ar y pwyntiau sain sydd wedi'u nodi ar y map, lle byddwch chi'n dod o hyd i gyfarwyddiadau a chiwiau i'ch arwain chi ym mhob cam.
Gwybod cyn mynd:
Cyfeiriad:
Blaendraeth Llyn Tegid, Y Bala, LL23 7SR, Gwynedd, Cymru, Y Deyrnas Unedig
Dechrau’r llwybr: Google maps neu What3Words: ///blessing.noun.outfit
Parcio:
Mae llefydd parcio a thoiledau ar gael ar flaendraeth Llyn Tegid. Mae toiledau eraill ar hyd eich llwybr, heibio maes parcio ‘Y Green’, rhan isaf Tryweryn.
Pryd i fybd:
Mae posib cerdded y llwybr sain ar unrhyw adeg o'r flwyddyn, ond mae'n well ei gerdded mewn tywydd braf yn y gwanwyn, yr haf neu'r hydref. Os ydych chi’n bwriadu ymweld yn ystod y gaeaf, cofiwch edrych ar ragolygon y tywydd ymlaen llaw i sicrhau amodau diogel a dymunol.
Iechyd a diogelwch:
Er ein bod wedi gwneud pob ymdrech i ddarparu cyfarwyddiadau clir ar gyfer y llwybr, mae arwyddion ar y llwybrau troed hefyd. Gwnewch yn siŵr eich bod chi'n gwisgo'n addas ar gyfer y tywydd a gwisgwch esgidiau cerdded cryf, gan fod rhai darnau o’r llwybr yn gallu bod yn gorsiog mewn tywydd gwlypach. Mae cyfarwyddiadau’r llwybr a’r map wedi’u creu i gyd-fynd â’r map Arolwg Ordnans, yn hytrach na chymryd ei le. Mae’r signal ffôn symudol yn ddibynadwy yn gyffredinol ar hyd y llwybrau, ac rydym yn argymell dod â rhywfaint o fwyd a dŵr gyda chi.
Er mwyn diogelwch bywyd gwyllt ac ymwelwyr eraill, cadwch gŵn ar dennyn ar hyd y llwybrau.
Cyflwyniad
NWWT
1. Llyn Tegid
Cerddwch ar hyd llwybr troed yr arglawdd at y bont, wedyn croeswch y ffordd yn ofalus. Ewch drwy'r giât a dilynwch y llwybr troed ar hyd glan chwith Afon Dyfrdwy, y pwynt sain nesaf.
2. Afon Dyfrydwy
Atlantic Salmon leaping ©Rob Jordan/2020VISION
Dilynwch y llwybr troed nes i chi groesi'r bont ddur - mae eich pwynt sain nesaf, Afon Tryweryn, yn dechrau yma wrth i chi ddal ati ar hyd ei glan.
©Andy Rouse/2020VISION
Weir with a fish ladder in the center © NWWT
3. Afon Tryweryn
LIFEDeeRiver
Mae Pont y Bala yn nodi diwedd y Llwybr Llyn ac Afonydd hygyrch. O'r fan yma, fe allwch chi naill ai ddilyn eich camau yn ôl neu droi i'r chwith drwy'r dref, sy’n arwain yn ôl at flaendraeth y llyn. I barhau â’r llwybr sain, dilynwch y llwybr o dan y bont lle mae pwynt sain 4 yn dechrau ar hyd eich llwybr ar hyd glan yr afon.
NWWT
LifeDeeRiver / River Lamprey
Weir on the river Tryweryn © NWWT
©Ross Hoddinott/2020VISION
NWWT
4. Rhywogaethau Estron Ymledol
false - Vaughn Matthews (please also tag @vaughnmatthews8 if using on Instagram or @VaughnMatthews2 on Twitter)
Dilynwch ymyl yr afon nes cyrraedd y giât bellaf i gerddwyr. Wrth i chi fynd yn syth tuag at Hen Dŷ’r Felin Wlân, trowch i’r chwith i mewn i’r cae, ac wedyn i’r dde i ddilyn y llwybr ag arwyddbyst, lle gallwch chi ddechrau Pwynt Sain 5.
NWWT
NWWT
River Tryweryn riverside path © NWWT
Japanese knotweed © Philip Precey
NWWT
5. Yr Hen Felin Wlân
River Tryweryn's whitewater section with slalom gates © NWWT
Dilynwch y llwybr ag arwyddbyst ar draws y cae. Wrth i'r llwybr ddod i lawr tuag at yr afon, mae Pwynt Sain 6 yn dechrau yn y coetir o'ch blaen.
Waymarker direction © NWWT
The old woollen mill race / leet © NWWT
NWWT
Footpath down to the river Tryweryn © NWWT
6. Coetir
false - Jon Hawkins – Surrey Hills Photography
Dilynwch y trac yn y coetir nes i chi adael y coed a chyrraedd y brif ffordd. Croeswch yn ofalus, wedyn dal i'r chwith a mynd ymlaen at giât i gerddwyr mewn cilfan. Ewch drwy'r giât a dilyn llinell y gwrych ar y chwith i chi tuag at gornel y cae. Ewch yn eich blaen drwy'r toriad cul - pan welwch chi’r tŷ ar y dde, rydych chi wedi cyrraedd y ciw ar gyfer ein pwynt sain nesaf ni.
River Tryweryn © NWWT
River Tryweryn © NWWT
©Jon Hawkins Surrey Hills Photography
7. Betsi Cadwaladr
Elizabeth (Betsi) Cadwaladr from ‘The Autobiography of Elizabeth Davis, a Balaclava Nurse’ image by British Library 10816.c.19. Public Domain
Daliwch i'r chwith, wedyn troi i'r dde ar unwaith ar lwybr troed ag arwyddbyst. Dilynwch y llwybr ar draws y cae at giât gornel. Ychydig heibio i’r giât, fe welwch chi Bwynt Sain 8: Yr Ogofâu.
Footpath Waymarked © NWWT
Betsi Cadwaladr plaque © NWWT
Footpath to the caves © NWWT
Footpath through pedestrian gate to caves © NWWT
8. Craig-y-Fron
NWWT
Dilynwch yr arwyddbyst, gan gadw llinell y ffens ar y dde i chi. Pan gyrhaeddwch chi’r ffordd o'ch blaen, mae gennych chi ddau opsiwn:
• I orffen y llwybr Crwydro’r Mieri, trowch i'r chwith am dro hamddenol i lawr yr allt yn ôl at flaendraeth y llyn.
• Neu, i barhau â llwybr y Barcud Coch, trowch i'r dde a dilynwch y ffordd nes i chi gyrraedd arwydd y llwybr marchogaeth. Trowch i'r chwith tuag at y goeden pren marw, sy'n nodi'r pwynt sain nesaf.
Bala Caves © NWWT
Bala caves © NWWT
NWWT
NWWT
Waymarked footpath, following the fence line © NWWT
9. Coeden Farw
NWWT - Craig Wade
Wrth i chi groesi ar draws y rhostir (y pwynt sain nesaf), daliwch ati ar hyd y llwybr gorau, yn syth tuag at y fferm.
Standing deadwood © NWWT
Turkey Tail bracket fungus growing on decaying tree limb © NWWT
NWWT
NWWT
standing deadwood in decay © NWWT
10. Rhostir Gwastadros
NWWT / Cotton Grass
Ewch yn syth yn eich blaen ar draws y rhos a thrwy'r fferm. Pasiwch y siediau gwartheg i gyrraedd dwy giât cae fetel. Ewch drwy'r giât ar y dde, wedyn troi i'r dde ar draws y tir fferm.
Ewch drwy giât nesaf y cae a dilynwch linell y gwrych. Yng nghornel dde bellaf y cae, fe welwch chi giât i gerddwyr lle bydd Pwynt Sain 11 yn dechrau.
Jon Hawkins / Red Kite
NWWT
NWWT
11. Dôl
NWWT
Ewch i lawr yr allt ac i'r chwith tuag at y coetir derw, eich pwynt sain nesaf.
NWWT / Carl Williams
NWWT
12. Coetir Derw
©Mark Hamblin/2020VISION
Dilynwch lwybr y coetir ac wrth i chi ddod allan drwy'r giât, ewch yn syth yn eich blaen a fymryn i'r chwith i ddilyn y ffordd i lawr yr allt. Bydd y llwybr yn eich arwain chi at y brif ffordd, lle byddwch yn croesi yn ofalus. Ar yr ochr arall, fe fyddwch chi ar lan y llyn, gyda Chanolfan Pererinion Mary Jones ychydig o'ch blaen, eich pwynt sain nesaf.
Oak Woodland footpath © NWWT
NWWT
Luke Massey/2020VISION
NWWT
NWWT
13. Mary Jones
Mary Jones Pilgrim Centre overlooking Bala lake © NWWT
Ewch i’r chwith, a gallwch naill ai ddychwelyd i faes parcio Llyn Tegid ar hyd y ffordd, neu ychydig bellter ar hyd y ffordd mae maes parcio bach ar y dde. Ewch i lawr y stepiau yno a throi i'r chwith. Os nad yw’n benllanw yn y llyn, byddwch yn gallu dilyn llwybr drwy’r llain goediog gul yn ôl i’r maes parcio. Gwrandewch ar y stori llên gwerin wrth i chi gerdded.
NWWT
Footpath towards Bala lake © NWWT
14. Llên Gwerin
Bala lake © NWWT
Bydd eich pwynt sain olaf yn dechrau pan fyddwch chi’n cyrraedd yn ôl i faes parcio blaendraeth y llyn. Edrychwch am y stondin gwybodaeth bioddiogelwch sy'n edrych dros y llyn.
Bala lake © NWWT
Wood anemones © NWWT
NWWT
15. Bioddiogelwch
NWWT
Dyna ddiwedd ein llwybr sain. Diolch i chi am gerdded gyda ni, a gobeithio y gwelwn ni chi allan ym myd natur eto yn fuan!
Bala lake © NWWT
NWWT
NWWT
Prefer to read along as you go?
You can read the audio points in either English, Welsh (Cymraeg), Bengali (বাংলা), Polish (Polski), or Portuguese (Português). Click the relevant link below to download the content.
Choose your language here:
English - Bala Wildlife Audio Trail
Cymraeg - Lwybr Sain Bywyd Gwyllt y Bala
Bengali (বাংলা) - বালা ওয়াইল্ডলাইফ অডিও ট্রেইল
Polish (Polski) - Szlak Bala Wildlife Audio Trail
Portuguese (Português) - Percurso áudio da vida selvagem em Bala
®Lottery Heritage Fund in partnership with Welsh Government
Mae’r prosiect hwn yn cael ei gyllido gan y Rhaglen Rhwydweithiau Natur.
Mae’n cael ei gyflwyno gan y Gronfa Dreftadaeth, ar ran Llywodraeth Cymru.