Ein pobl ni

Cynrychiolwyd yr Arglwydd Dafydd Elis-Thomas Sir Feirionnydd ac yn ddiweddarach etholaeth Nant Conwy ac yn ddiweddarach fyth etholaeth Dwyfor Meirionnydd fel Aelod Seneddol (AS) ac yna Aelod y Senedd (AS) yn cynnwys aelod o bwyllgorau deddfwriaethol ac archwiliad yn arbenigo yn yr amgylchedd, addysg a pholisi chyfansoddiadol.  Fe oedd yn gadeirydd o fwrdd statudol cyntaf Y Bwrdd Iaith Gymraeg ac hefyd yn Swyddog Lywyddol y Senedd cyn iddo ymuno â Lywodraeth Cymru fel Gweinidog tros Ddiwylliant, Chwaraeon ac Thwristiaeth.  Yng ngraddedig, yn ôl-raddedig ac yn ddarlithydd ym Mangor fe wasanaethodd fel Llywydd a Changhellor o’r Brifysgol.  Fel Cadeirydd Sgrîn Cymru fe oedd hefyd yn gwasanaethu fel aelod o ffwrdd y British Film Institute.  Yn 1992 cafwyd ei urddo yn Arglwydd am Oes.  Mae o wedi byw erioed yn ac o gwmpas ardal Eryri.  

Ymunodd Geoff â'r Ymddiriedolaeth am y tro cyntaf yn y 1970au, a phan ymddeolodd o'r Sefydliad Ecoleg Daearol yn 1997, cododd ei gyfraniadau gwirfoddol i'r Ymddiriedolaeth i lefel uwch.  Mae ei ddylanwad wedi bod yn ganolog i ddatblygiad yr Ymddiriedolaeth, a dyfodd o'i gyfraniad gweithredol cychwynnol yng Nghangen Ynys Môn yr Ymddiriedolaeth, yna drwy bwyllgorau cynghori (Cadwraeth, Cyllid, Eiddo ac Ystadau) ac i Gyngor yr Ymddiriedolaeth. Bu'n gwasanaethu fel Is-Gadeirydd yn 2005, ac yna'n gyflym drwy gael ei ethol fel Cadeirydd lle bu'n gwneud y swydd tan 2010.  Fel Cadeirydd, roedd yn uchel ei barch ac yn ganolog yng ngwaith cydweithredol a strategol yr Ymddiriedolaeth, drwy sefydliad UK Wildlife Trust ac Ymddiriedolaethau Natur Cymru.  Bu Geoff yn Gadeirydd Cangen Ynys Môn am dros 20 mlynedd, a hyd heddiw mae’n dal i gefnogi proses adrodd staff i gyllidwyr, a'n mapio digidol.  Mae'n wirfoddolwr gwarchodfa natur ymarferol weithredol a bydd yn cael ei weld y rhan fwyaf o wythnosau yn gweithio i warchod glaswelltir blodau gwyllt drwy glirio prysgwydd a rhedyn, plannu coed, a glanhau traethau. 

Wedi’i eni a’i fagu yn Sir y Fflint, graddiodd Goronwy o Brifysgol Bangor mewn Amaethyddiaeth a Botaneg, addysgodd Fioleg yn ei hen ysgol yn Nhreffynnon ac wedyn daeth yn Brif Ddarlithydd mewn Bioleg yn Athrofa Gogledd Ddwyrain Cymru, Wrecsam. Mae'n Gymrawd o Brifysgol Bangor ac o Gymdeithas Linnean Llundain; a bu'n gofnodwr Cymdeithas Fotanegol Ynysoedd Prydain ar ran Sir y Fflint am 40 mlynedd. Dyma lle mae wedi cyfrannu mor llawn at waith YNGC. Yn 1993 cyhoeddodd ei waith mawr Flora of Flintshire a dyfarnwyd PhD iddo amdano. Mae ei ddiddordeb mewn hanes natur ac ecoleg yn parhau mor frwd ag erioed.

Yn ogystal â chynnal diddordeb brwd mewn bywyd gwyllt, bu Pippa yn godwr arian selog i YNGC am 20 mlynedd tan 2015. Yn ystod y cyfnod hwn, oherwydd ei harweinyddiaeth, roedd yr Ymddiriedolaeth yn un o'r ychydig elusennau amgylcheddol oedd yn gweithredu canolfannau gwerthu pwrpasol yn seiliedig ar ymdrech wirfoddol yn unig, ac ni sicrhaodd yr un ohonynt gyfran mor uchel o'i hincwm anghyfyngedig o is-gwmni masnachu. Yn ystod ei chyfnod yn gweithredu gyda ni, cododd Pippa a'r tîm gwerthu fwy na £250,000 i'r Ymddiriedolaeth.

Roedd cymeriad di-flewyn-ar-dafod a chefnogol Pippa gydag ymrwymiad i’r tasgau a gyflawnodd yn rhoi safon a lefel gwasanaeth o’r radd flaenaf. Bu’n Ymddiriedolwr am 7 mlynedd, o 1995 yn Gyfarwyddwr Masnachu YNGC am 20 mlynedd, a bu hefyd yn aelod hirsefydlog o Bwyllgor Cangen Ynys Môn yr Ymddiriedolaeth. Oherwydd ei chyfraniad eithriadol at wasanaethau gwirfoddol cafodd ei gwobrwyo ag anrhydedd genedlaethol fel Aelod o’r Ymerodraeth Brydeinig (MBE) yn 2012.

Mae Pippa yn parhau fel cefnogwr yr Ymddiriedolaeth er ei bod bellach yn byw yn agos at ei theulu yn Swydd Gaerloyw. 

Rwy'n teimlo'n angerddol dros yr amgylchedd ac rwyf wedi hyrwyddo Ymddiriedolaeth Natur Gogledd Cymru (YNGC) ers dros ddeng mlynedd ar hugain.  Mae gennyf brofiad o lywodraethu yn sgil rolau mewn rheoli elusennau ac fel aelod o fwrdd Cyfoeth Naturiol Cymru (CNC).  Rwy'n gadeirydd profiadol, yn Ysgrifennydd Cwmni, ac yn gyfryngwr a hyfforddwr achrededig.  Rwyf wedi bod yn Brif Weithredwr elusen amgylcheddol ers deng mlynedd.  Mae gennyf radd mewn bioleg, diddordeb angerddol mewn pobl a lle, a hyrwyddo cydweithio.   Rwy'n aelod o Gomisiwn y Byd yr Undeb Rhyngwladol dros Gadwraeth Natur ar Ardaloedd Gwarchodedig, yn Gymrawd o'r Gymdeithas Ddaearyddol Frenhinol a'r Gymdeithas Frenhinol ar gyfer y celfyddydau, gweithgynhyrchu a masnach (RSA), ac yn Is-lywydd Anrhydeddus YNGC.

Rwyf yn angerddol tros y byd natur a chadwraeth, gyda chefndir mewn Söoleg a gwaith cadwraethol yn Belize.  Mae fy sgiliau yn y byd cyllid ac ariannol – o waith masnachol a strategol i gydymffurfio,  trefn llywodraeth ac ymarfer gorau gyda tros saith mlynedd o brofiad Pwyllgora mewn rôl gweithredol – sydd, yr wyf yn meddwl, yn yng wneud i yn addas iawn i’r rôl yma i helpu gyrru’r elusen ymlaen tra’n parhau â’i hysbryd ac yn gweithredu fel ceidwaid i’w ei dyfodol.  Rwyf yn teimlo’n gryf fod, trwy ymrwymo â chymunedau ar lefel lleol yn gallu diogelu amrediad o gynefinoedd gwahanol a chynnig y enillion gorau ar fuddsoddiadau.   

Fel daearyddwr academaidd, mae gen i dros ddegawd o brofiad addysgu ac ymchwil yn archwilio'r rhyng-gysylltiadau rhwng tirweddau, pobl, ac amgylcheddau naturiol. Mae fy ymchwil, fy addysgu a fy niddordebau personol yn ceisio grymuso pobl i hyrwyddo cyfiawnder amgylcheddol. Mae gen i ddiddordeb arbennig mewn materion yn ymwneud â hygyrchedd a chynhwysiant i fyd natur a’r rôl y gall technolegau digidol ei chwarae wrth gysylltu’r cyhoedd â materion amgylcheddol.

I come from a Bangor family (little known facts – my great-great-grandparents organised the Welsh emigration to Patagonia in 1865, and my grandfather stood, unsuccessfully, for Parliament in 1929 in Caernarfon Boroughs, against Lloyd George).

I am purpose driven with a long track record in property and finance. I set up the UK’s first real estate B Corporation and the world’s first responsible real estate fund.

My academic background is in ecology and land economy. I have been a donor to the Bryn Ifan project and help look after a young broadleaf woodland in Cwm Pennant, in Eryri National Park, which I hope will become part of the National Forest for Wales.

I have sat on the boards of a number of charities and businesses. I also advise the board of Nationwide Building Society on climate change. I bring an understanding of using new forms of Nature Finance, blending different sources of funds, to amplify the Trust's ability to help nature recovery in pursuit of our 30 by 30 goals.

Mae gen i ddiddordeb oes mewn byd natur a’r amgylchedd, gydag amrywiaeth eang o brofiadau sy’n cael eu defnyddio gennyf i gefnogi’r Ymddiriedolaeth. Mae gen i brofiad academaidd yn y byd fferyllol a bioleg mamaliaid a threuliais fy ngyrfa yn bennaf fel cynghorydd gyda Chyngor Ar Bopeth. Gyda fy niweddar ŵr, academig yn arbenigo mewn acwsteg danddwr, bûm yn cynnal hyfforddiant i bobl (yn gweithio mewn maes milwrol, olew a nwy a’r amgylchedd) mewn acwsteg danddwr ac effaith sŵn diwydiannol ar amgylchedd y môr. Rwyf yn awyddus iawn i sicrhau nad yw unrhyw ddatblygiadau morol sy’n digwydd oddi ar arfordir Gogledd Cymru’n niweidiol i fywyd gwyllt.

Rwyf yn siaradwr Cymraeg a chefais fy ngeni yn Nyserth ac rwyf wedi byw yn Nhremeirchion am yr 22 mlynedd ddiwethaf yn edrych draw dros y Dyffryn tuag at Warchodfa Natur y Graig yr Ymddiriedolaeth. Rwyf wedi ymddeol ers 2017 fel Rheolwr Ymgysylltu Cymunedol gyda Chyngor Sir Ddinbych yn gyfrifol am berthynas y Cyngor â’r Trydydd Sector. Rwyf wedi bod yn ynad lleol, rwyf yn llywodraethwr ysgol, yn aelod o Sir Ddinbych Gynaliadwy ac yn ymddiriedolwr Amgueddfa Dinbych. Rwyf wrth fy modd yng nghefn gwlad a gyda’i rywogaethau ac rwyf yn teimlo’n gryf fel unigolyn sydd â diddordeb bod gennym ni i gyd rôl i’w chwarae mewn gwarchod ein cynefin naturiol.

Mae bod yn Ymddiriedolwr gydag Ymddiriedolaeth Natur Gogledd Cymru yn fy ngalluogi i barhau i rannu fy sgiliau, fy ngwybodaeth a fy mhrofiad er budd fy nghymuned a fy amgylchedd lleol.

Mae cadwraeth natur ac ymchwil gwyddonol wedi bod yn ganolbwynt i fy ngyrfa i yn y byd academaidd a gydag asiantaethau'r llywodraeth. Fel ymddiriedolwr mae gen i ddealltwriaeth frwd o faterion gweithredol a gweithio ar draws y rhyngwyneb gwyddoniaeth-polisi.

Fe ddatblygodd fy mhrofiad llywodraethu i ar amrywiaeth o fyrddau anweithredol ac elusennau, gan gynnwys pennu cyfeiriad strategol, ac fel uwch reolwr ar arbenigwyr technegol yn gweithio ar yr heriau presennol sy’n wynebu cynefinoedd a rhywogaethau morol, dŵr croyw a thir.

Rydw i’n angerddol am warchodfeydd natur, adfer cynefinoedd a threftadaeth naturiol sy’n ffurfio ac yn diffinio ein tirweddau ni yng Nghymru. Mae ymgysylltu meddyliau ac ennill calonnau yn rhan sylfaenol o fy null i o fynd i’r afael â materion hollbwysig colli bioamrywiaeth a newid yn yr hinsawdd.

Cyn gynted ag y symudais i i Ogledd Cymru o Ynys Wyth, fe wnes i ymateb i gais am help yn Natur. Rydw i’n defnyddio fy nghefndir busnes mewn bancio, TG ac fel gweithredwr interim yn rhoi sylw i uno, caffael a thrawsnewid i gefnogi’r Ymddiriedolaeth. Gyda fy ngwraig Barbara, rydym wedi neidio i mewn i’r pen dwfn gyda phrosiect i droi ein tyddyn 9 erw uwch ben Penrhyndeudraeth yn wyllt unwaith eto, gyda chyngor da gan yr Ymddiriedolaeth. Wedi ychydig dros ddwy flynedd yn ei adfer, mae’r dolydd, y coedlannau a’r pyllau’n denu amrywiaeth nodedig o fywyd gwyllt ac rydyn ni’n gobeithio y bydd y duedd yn parhau.

Un o Ogledd Cymru ydwyf gyda angerdd gydol tros gadwraeth natur ac rwyf yn falch fy mod yn medru gwasanaethu fel ymddiriedolwr i YNGC.

Gyda thros 25^ain o flynyddoedd o brofiad yn y meysydd corfforaethol ac elusennol, rwyf wedi datblygu sgiliau mewn sawl maes yn cynnwys cynllunio strategol, rheoli cyllid, codi arian, marchnata, monitro ac asesu, datblygu partneriaethau a rheoli prosiectau.

Fel ymddiriedolwr presennol i CPRE Caerhirfryn, Adran Dinas Lerpwl a Manceinion Fawr, gyda yr un fath o strwythur cyfreithiol a disgrifiadau rôl i’r YNGC, ac oherwydd hyn ‘rwyf yn cydnabod y cyfrifoldebau a’r disgwyliadau sydd angen.

Mae gennyf brofiad eang, yn enwedig trwy fy ngwaith gyda WWF, o fewn y meysydd cynllunio strategol ac o fewn datblygu cynlluniau effeithiol a’r drywydd cynhyrchion, canlyniadau ac effeithiau i faterion cadwraethol a gweithredol.

Mae fy nghefndir i mewn bioddiogelwch mewndirol a monitro rhywogaethau mewn perygl a chadwraeth, ymchwil ac addysg cysylltiedig â hynny. Fe wnes i weithio’n rhyngwladol am fwy na 10 mlynedd mewn gwarchodfeydd natur ar ynysoedd ac mewn gwersylloedd maes anghysbell yn goruchwylio prosiectau fel ymgynghorydd annibynnol i Fanc y Byd. Nawr mae fy ffocws i ar gadwraeth forol fel perchennog a chyfarwyddwr Sw Môr Môn. Fel ymddiriedolwr, gallaf ddefnyddio fy mhrofiad i gefnogi’r Ymddiriedolaeth, yn enwedig gyda’i gwaith i warchod y moroedd o amgylch Gogledd Cymru, a galluogi eraill i rannu fy angerdd dros dreulio amser yn yr awyr agored, yn enwedig yn cymryd rhan mewn gweithgareddau bywyd gwyllt ymarferol fel modrwyo adar.

Yn 2018, ymddeolais o'r Ganolfan Ecoleg a Hydroleg ym Mangor lle'r oeddwn, fel Arweinydd Grŵp, yn rhan o'r Tîm Rheoli Gwyddoniaeth. Rwy’n arbenigwr ar effeithiau llygredd aer a newid yn yr hinsawdd ar lystyfiant, ac wedi gweithio ar y rhyngwyneb polisi gwyddoniaeth ar raddfeydd cenedlaethol i fyd-eang, gan gynnwys ar gyfer Confensiwn Llygredd Aer y Cenhedloedd Unedig. Ers 2019, rwyf wedi cyfrannu at YNGC drwy gadeirio'r Grŵp Cynghori Morol. Yn ogystal â rhoi mewnbwn uniongyrchol i'r Cyngor ar weithgareddau morol, fel Ymddiriedolwr, byddwn hefyd yn darparu arbenigedd mewn gwyddoniaeth amgylcheddol, rheoli a datblygu polisi.

Rydw i’n wyddonydd morol cymwys ac yn Rheolwr Gwirfoddoli ac Ymgysylltu Cymunedol dwyieithog ar gyfer Gogledd Cymru gyda mwy na 4 blynedd o brofiad yn y sector elusennol – gan gynnwys 2 flynedd a hanner mewn ymchwil polisi, rheoli prosiectau ac ymgysylltu â’r gymuned yn y Gymdeithas Cadwraeth Forol, a mwy na blwyddyn o brofiad fel Ymddiriedolwr gyda Chyswllt Amgylchedd Cymru. Yn gefnogwr brwd i Ymddiriedolaeth Natur Gogledd Cymru a’i hymrwymiad i ddod â phobl yn nes at natur, rydw i’n gobeithio cyfrannu ymhellach at ddiogelu dyfodol yr Ymddiriedolaeth drwy ddarparu gwybodaeth a phersbectif ffres fel person ifanc sydd â dealltwriaeth gadarn o lywodraethu da, tirwedd cadwraeth Cymru a Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol.

I learnt to love nature as a country child, although I went into medicine as a career. Buying a farm when I moved to Wales in 1989 was an opportunity to farm with and encourage wildlife alongside working as a GP and raising a family.

Having retired, I should like to put the organizational and campaigning skills I acquired from my work into helping nature at this critical time for many of our endangered species. Although I can do this at a very local level on my own farm, I should like to be able to influence others on a wider scale by contributing to the work of the NWWT.